سبزی خشک ترخون

ترخون یا تلخون (نام علمی: Artemisia dracunculus)، گیاهی پایا به ارتفاع ۳۰ سانتی متر تا یک متر است و دارای برگ‌ های ساده به رنگ سبز است. تکثیر آن از طریق پیدایش جوانه‌ ها در ریزوم گیاه صورت می‌گیرد. قسمت مورد استفاده ترخون برگ‌ ها و سر شاخه‌ های جوان گیاه است.

از تلخون در بیشتر غذاهای محلی ایرانی استفاده می شود. از ترخون برای طعم‌ دار کردن خوراکی‌ هایی مثل ترشیجات و شوریجات  نیز استفاده می‌شود. با این که بیشتر مردم، ترخون را به عنوان یک چاشنی در آشپزی می شناسند، گیاه شناس فرانسوی جان برژوا، ترخون را به عنوان پادشاه گیاهان دارویی نامیده است. خواص ترخون باعث شده است تا از آن در طب سنتی بیشتر کشور ها استفاده شده و امروزه نیز طیف عظیمی از تحقیقات دارویی را به خود اختصاص دهد.

ترخون یکی از گیاهان دارویی پر مصرف در غذاهای فرانسوی محسوب می شود. این گیاه دارای دو نوع اصلی است که شامل ترخون فرانسوی و ترخون روسی می شوند. برگ های هر دو نوع برای آشپزی یا تهیه دارو مورد استفاده قرار می گیرند، اما نوع فرانسوی ترخون عطر و طعم بهتری دارد.

ترخون گیاهی با ظاهر علف مانند است و اندکی عطر و طعم رازیانه یا شیرین بیان دارد. ترخون از ویژگی های درمانی قدرتمندی برخوردار است و از این رو، مصرف آن برای سلامت بدن می تواند بسیار مفید باشد. بهتر است از برگ های تازه ترخون استفاده کنید زیرا این گیاه هنگامی که خشک می شود بیشتر ویژگی های دارویی خود را از دست می دهد.

پژوهشی که در نشریه Pharmaceutical Biology منتشر شد، نشان داد که ترخون دارای آثار ضد درد قابل توجه است. افزون بر این، ترخون دارای آثار ضد التهابی است که آن را به انتخابی عالی در درمان اختلالات درد، از جمله آرتریت و فیبرومیالژیا تبدیل می کند. همچنین، پژوهشی که در نشریه Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine منتشر شد، نشان داد که قند بسیاری از نشانگرها برای درد و التهاب را افزایش می دهد، اما زمانی که عصاره ترخون در کنار قند مصرف شد، این سطوح کاهش یافت، که نشان دهنده آثار ضد التهابی و ضد درد ترخون است.

برای تهیه چای ترخون می توانید یک قاشق غذاخوری از ترخون تازه را در یک فنجان آب جوش بریزید و اجازه دهید 10 دقیقه دم بکشد. چای را صاف کرده و بنوشید. سه بار در روز می توانید این چای را بنوشید.

همچنین از ترخون تازه و خشک برای تهیه انواع شور و ترشیجات، سس سالاد، آش و سوپ ترخون، ترخون پلو، کوفته ترخون و عرق و شربت ترخون استفاده می شود.

طبیعت ترخون گرم و خشک می باشد. ترخون حاوی مقادیر زیادی پروتئین، اسید های چرب امگا 3 و امگا 6، نیاسین، ریبوفلاوین، ویتامین A و ویتامین C، کلسیم، آهن، پتاسیم، منیزیم، منگنز و تانن است.

منشا اصلی ترخون در روسیه و نواحی غربی آمریکای شمالی بوده‌ است. امروزه ترخون به فراوانی در تمام نقاط ایران پرورش داده می شود.

خواص ترخون

آکنه و جوش صورت

ترخون به دلیل مقادیر بالای پتاسیم موجود در آن، دارای خواص ضد باکتری و ضد عفونی کننده قوی است که با کاهش باکتری های پوست صورت به درمان آکنه و جوش صورت کمک می کند.

پاک سازی پوست صورت

بخور با آب حاوی برگ های ترخون تازه به دلیل مقادیر آنتی اکسیدان های موجود در آن، به پاک سازی پوست صورت از سلول های مرده و آلودگی ها کمک می کند.

تقویت و افزایش رشد مو

ترخون به بهبود گردش خون در بدن و پوست سر کمک کرده و با تقویت فولیکول های مو باعث افزایش رشد مو می شود.

مو های خشک و آسیب دیده

ترخون به دلیل خواص ضد عفونی کننده و مرطوب کننده که دارد، عمدتا برای احیای موهای خشک و آسیب دیده استفاده می شود.

لاغری شکم و کاهش وزن

ترخون به دلیل مقادیر بالای مواد معدنی و ویتامین ها که دارد به سم زدایی و پاک سازی بدن و روده کمک کرده و با کاهش جذب چربی از روده به لاغری شکم کمک می کند.

مقادیر بالای فیبر موجود در ترخون باعث کاهش اشتها شده و با پیشگیری از پرخوری به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می کند.

دیابت و قند خون

مقادیر بالای پتاسیم موجود در ترخون به تنظیم قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک می کند.

برای جلوگیری از افزایش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2، باید کالری مصرفی به طور مساوی بین اندام های بدن توزیع شود. پلی فنل ها و فیبر رژیمی موجود در ترخون کالری مصرفی را به تمام اعضای بدن منتقل کرده و باعث کاهش سطح قند خون در افراد دیابتی می شود.

معده و دستگاه گوارش

ترخون به دلسیل مقادیر بالای ویتامین ها و مواد معدنی که دارد، در طب سنتی برای درمان بی اشتهایی، سکسکه، سو هاضمه، ناراحتی معده و سندرم روده تحریک پذیر استفاده می شود.

یبوست

مقادیر بالای فیبر موجود در ترخون به بهبود هضم غذا کمک کرده و با بهبود حرکات روده به پیشگیری و درمان یبوست و سلامت دستگاه گوارش کمک می کند.

فشار خون و قلب

سبزی ترخون دارای سطوح بالایی پتاسیم هستند که باعث کاهش فشار خون بالا شده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد.

ترخون دارای خواص ضد التهابی است که خطر لخته شدن خون در رگ ها و مغز را کاهش داده و از سکته قلبی و سکته مغزی جلوگیری می کند.

سرماخوردگی

ترخون به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان هایی که دارد، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و احتمال ابتلا به سرماخوردگی را کاهش می دهد.

مطالعات در سال 2012 نشان داده که ترخون دارای خواص ضد باکتریایی قوی به ویژه در برابر استافیلوکوکوس اورئوس (علت عفونت استاف) و اشرشیاکلی (E.coli) است و از ابتلا به بیماری های تنفسی و پنومونی جلوگیری می کند.

 سرطان

ترخون غنی از آنتی اکسیدان هاست که رادیکال های آزاد در بدن را از بین برده و خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهند.

کم خونی

مقادیر بالای آهن موجود در ترخون به تولید گلبول های قرمز خون کمک کرده و کم خونی را درمان می کند. همچنین ویتامین C موجود در ترخون جذب آهن از مواد غذایی را بهبود می بخشد و از کم خونی پیشگیری می کند.

سلامت دهان و دندان

در طب سنتی از ترخون تازه برای درمان دندان درد استفاده می شود، گفته می شود که مقادیر بالای اوژنول موجود در ترخون مانند یک داروی بی حسی عمل کرده و دندان درد را کاهش می دهد. توصیه شده که برای درمان سریع دندان درد مقداری برگ تازه ترخون را بجوید.

ترخون به دلیل خواص ضد باکتریایی که دارد، باعث کاهش پلاک بر روی دندان ها شده و احتمال پوسیدگی و سوراخ شدن دندان ها را کاهش می دهد.

ترخون دارای خواص ضد عفونی کننده قوی است که به کاهش باکتری ها در دهان کمک کرده و باعث رفع بوی بد دهان می شود.

چشم

ویتامین A موجود در ترخون، به تقویت بینایی کمک کرده و احتمال ابتلا به آب مروارید و دژنراسیون ماکولا را کاهش می دهد.

درد قاعدگی و پریودی

ترخون یکی از سبزیجات قاعده آور طبیعی است که به تنظیم چرخه ی قاعدگی و درمان قاعدگی نامنظم در زنان کمک می کند.

مقادیر بالای منیزیم موجود در ترخون، گرفتگی عضلات را رفع کرده و به درمان کمر درد و دل درد پریود کمک می کند.

روماتیسم و پوکی استخوان

ترخون به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان های موجود در آن دارای خواص ضد التهابی قوی است و با بهبود جریان خون در بدن به دفع بیشتر اسید اوریک کمک کرده و خطر ابتلا به روماتیسم و آرتروز را کاهش می دهد.

همچنین کلسیم و فسفر موجود در ترخون برای تقویت و تشکیل استخوان ها مفید است و احتمال ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می دهد.

مقادیر بالای منیزیم موجود در ترخون می تواند به عنوان یک آرامب خش عضلانی عمل کند و کمر درد را بهبود بخشد.

 تقویت حافظه

ویتامین B6 موجود در ترخون نقش مهمی در بهبود عملکرد شناختی مغز دارد. مصرف ترخون تازه و خشک از زوال عقل و آلزایمر پیشگیری می کند.

درمان بی خوابی

برگ های ترخون دارای یک اثر آرام بخش قوی هستند که می تواند استرس و اضطراب را کاهش داده و به درمان بی خوابی شبانه کمک کند.

عضله سازی

تحقیقات در سال 2014 نشان داده که ترخون روسی، باعث افزایش جذب کراتین در ماهیچه ها شده و عضله سازی در زنان و مردان را بهبود می بخشد. این درست مانند زمانی است که فرد مقدار زیادی کربوهیدرات مصرف کند. اگر تحقیقات کامل تری در این زمینه انجام شود شاید افراد برای عضله سازی و کاهش چربی بدن بتوانند از ترخون استفاده کنند.